રાષ્ટ્રીય આદિવાસી સાહિત્ય મહોત્સવ 2025 માં ધોડિયા ભાષા અને સંસ્કૃતિનો પડઘો પડ્યો રાષ્ટ્રીય આદિવાસી સાહિત્ય મહોત્સવ - ૨૦૨૫ સ્થાન: કોઝિકોડ (કેરળ) તારીખ: ૨૭ થી ૨૯ માર્ચ કેરળ સરકાર અને કેરળ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ફોર રિસર્ચ ટ્રેનિંગ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ સ્ટડીઝ ઓફ શેડ્યુલ્ડ કાસ્ટ્સ એન્ડ શેડ્યુલ્ડ ટ્રાઇબ્સ (KIRTADS) ના સંયુક્ત પ્રયાસથી કોઝિકોડ (કાલિકટ) ખાતે રાષ્ટ્રીય આદિવાસી સાહિત્ય મહોત્સવ 2025નું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું. આ પ્રતિષ્ઠિત કાર્યક્રમમાં ભારતના વિવિધ રાજ્યોના સાહિત્યકારો, સંશોધકો અને આદિવાસી સંસ્કૃતિ નિષ્ણાતોએ ભાગ લીધો હતો. ગુજરાતનું પ્રતિનિધિત્વ કરતા, પ્રખ્યાત કવિ-લેખક કુલીન પટેલને આ મહોત્સવમાં આમંત્રણ આપવામાં આવ્યું હતું. પોતાના સંબોધનમાં, તેમણે ધોડિયા આદિવાસી સમુદાયની સમૃદ્ધ ભાષા, સંસ્કૃતિ અને પરંપરાઓ પર પ્રકાશ પાડ્યો. ખાસ કરીને, તેમણે 'કાંસેરી કથા' ની ઐતિહાસિક અને સાંસ્કૃતિક પૃષ્ઠભૂમિની વિગતવાર ચર્ચા કરી, જેણે ઉપસ્થિત વિદ્વાનો અને સાહિત્ય પ્રેમીઓમાં ઊંડો રસ દાખવ્યો. ધોડિયા ભાષા અને સંસ્કૃતિની વિશેષતાઓ કુલીન પટેલે ધોડિયા ભાષામાં પોતાની કવિતાઓ સંભળાવીને શ્રોતાઓને મંત્રમુગ્ધ કરી દીધ...
શિક્ષકનો જીવ બચાવવા 13 વર્ષની આદિવાસી દીકરીએ શહીદી વ્હોરી.
વાત છે. જયપુર રાજ્યના ડુંગરપુર જિલ્લાની 13 વર્ષની દીકરી કાલીબાઈની. તેમણે નાની ઉંમરે શિક્ષકનો જીવ બચાવવા શહીદી વ્હોરી તેની કહાની અહીં રજૂ કરવામાં આવી છે.
આઝાદી પહેલા જ્યારે રાજસ્થાનના આદિવાસી વિસ્તારોમાં એક ષડયંત્ર હેઠળ અત્યાચારના અંધકારથી શિક્ષણનો પ્રકાશ ઓલવાઈ રહ્યો હતો. શાળાઓને તાળાં મારવામાં આવ્યા હતા અને શિક્ષકોને ખેંચીને મારવામાં આવ્યા હતા. સરકારી આતંકવાદના એ વાતાવરણમાં રાજસ્થાનના ડુંગરપુર જિલ્લાના નાનકડા ગામ રસ્તાપાલની કાલીબાઈ ભીલ પોતાના ગુરુને બચાવવા હાથમાં દાતરડી લઈને સરકારી સૈનિકો સાથે એકલા લડ્યા હતાં.
રસ્તાપાલ ગામની શાળાના શિક્ષક સેંગાભાઈનો જીવ બચાવતી વખતે કાલીબાઈ ભીલ તે સમયના જુલમી શાસનની ગોળીઓનો ભોગ બન્યા હતા. તેમણે 20 જૂન 1947ના રોજ પોતાના પ્રાણનો ત્યાગ કર્યો. ગત મંગળવારે કાલીબાઈ ભીલનો બલિદાન દિવસ હતો, પરંતુ ન તો કાલીબાઈ ભીલના બલિદાનને સરકારી શાળાઓમાં યાદ કરવામાં આવ્યું કે ન તો આદિવાસીઓના ભલા માટે લડતી સંસ્થાઓમાં તેની ચર્ચા થઈ.
રાજસ્થાનમાં શિક્ષણને પ્રોત્સાહન આપવા માટે કાલીબાઈ ભીલ સ્કૂટી સરકારી યોજના સિવાય, કાલીબાઈ ભીલનું બલિદાન પુસ્તકોમાં ક્યાંય શીખવવામાં આવ્યું નથી. આ ધ્યાનમાં લેવા યોગ્ય છે. આદિવાસી કાલીબાઈ ભીલના બલિદાનનો ઈતિહાસ કેમ ભુલાઈ ગયો? આ અંગે ધ મૂકનાયકે દિલ્હી યુનિવર્સિટીના ભૂતપૂર્વ આસિસ્ટન્ટ પ્રોફેસર અને ફ્રીલાન્સ લેખક અને આદિવાસી લેખક ડૉ. હીરા મીના સાથે વાત કરી હતી. મીનાએ કહ્યું કે આ અંગે તેણે ઘણી વખત લખ્યું છે. આ પ્રશ્ન તેમને પણ પરેશાન કરે છે. આખરે, ઈતિહાસકારોએ કાલીબાઈ ભીલનું બલિદાન શા માટે છુપાવ્યું છે?
ડૉ. હીરા મીનાએ કહ્યું હતું કે પોતાના જીવના જોખમે 13 વર્ષની માસૂમ બાળકીએ શાળાના શિક્ષક સેંગાભાઈનો જીવ બચાવ્યો અને તેણે હાથમાં પકડેલી સિકલ વડે અંગ્રેજોના એક જૂથને તગેડી મૂક્યો હતો. દેશ માટે બલિદાન આપનાર આદિવાસી લોકો ઈતિહાસના પાનામાંથી ગાયબ થઈ ગયા છે! તેમણે કહ્યું હતું કે, જો આપણને કાલીબાઈ ભીલના બલિદાનનો ઈતિહાસ શીખવવામાં આવ્યો હોત તો શું આજે આપણી દીકરીઓને દેશભક્તિની વધુ પ્રેરણા ન મળી શકતે?
Comments
Post a Comment